De moord op Elbert Geveke had voorkomen kunnen worden
Volgens twee medewerkers van de gevangenis in Zoetermeer heeft de directie van de gevangenis grote fouten gemaakt rond de bajesmoord. Op zondag 20 september vermoorde de zeer gewelddadige gedetineerde Johan R. daar zijn medegevangene Elbert Geveke. De twee stellen tegenover De Telegraaf dat de moord voorkomen had kunnen worden.
Rechtvaardigheidsgevoel
De twee medewerkers doen hun verhaal in het geheim aan De Telegraaf. Ze zeggen nooit op de hoogte te zijn geweest van het gewelddadige verleden van Johan R. Volgens de twee cipiers hebben ze een half jaar lang op eieren gelopen, maar willen ze nu hun verhaal doen omdat ze zichzelf niet meer in de spiegel konden aankijken. “Ik werk voor justitie en heb een enorm hoog rechtvaardigheidsgevoel. Ik kan zaken die het daglicht niet verdragen niet langer voor mij houden”, zegt een van hen. „Er zitten mensen in de cel die hun boete niet hebben betaald, terwijl er binnen justitie grotere misstappen worden begaan. Het zit van binnen anders dan naar buiten toe gecommuniceerd wordt.”
Bezuinigingen
Collega’s zouden te maken hebben met grof geweld, maar rapporten daarover worden lang niet altijd opgemaakt of afgehandeld. “Er is letterlijk gezegd: zorg dat de cijfers laag blijven, anders moeten we sluiten.” Dit komt mede door de verregaande bezuinigingen in de gevangeniswereld. “Er zitten gevangenen met grote psychische problemen. Er zijn vaak zelfmoordpogingen; scheermesjes worden doorgeslikt en polsen doorgesneden. Wij denken dat het geldbelang inmiddels boven het veiligheidsbelang gaat. Vroeger gingen die mensen naar een GGZ-instelling, tegenwoordig komen ze bij ons of collega’s.”
Overplaatsing
Op 20 september 2015 gaat het helemaal mis in de gevangenis in Zoetermeer. De 25-jarige Johan R. zou eigenlijk overgeplaatst worden naar Scheveningen. Dit was hem zelfs al mede gedeeld, maar de PI in Scheveningen wilden de gewelddadige man niet hebben. Johan R. was bang dat hij overgeplaatst zou worden naar Vught, maar hij zou overgeplaatst worden naar Amsterdam. Dit zou na het weekeinde gebeuren.
Kerkruimte
Johan R. verbleef op de afdeling Extra Zorg Voorziening, rond half twee ’s middags draaide hij helemaal door nadat hem verteld werd dat hij overgeplaatst zou worden en wist hij de cel van Elbert Geveke binnen te dringen. Het personeel had de gevangenisdirectie gewaarschuwd dat de 24 ‘zware jongens’ die op de afdeling verbleven niet met de overige gevangenen mocht recreëren. Dit advies werd door de directie in de wind geslagen. De dag voordat hij werd overgeplaatst mocht Johan R. voor het eerst naar de kerkruimte. Hij had 24 telefoonkaarten bij zich die hij mogelijk wou ruilen voor drugs. Toen hij terugliep van de kerkdienst is hij de cel van Elbert Geveke binnen gedrongen.
Johan R.
Gijzeling
Johan R. gijzelde de 82-jarige man die vast zat voor het neerschieten van zijn makelaar Frits Lafeber. Hij sloot de deur achter zich en maakte het slot onklaar door een stukje plastic in de cilinder te stoppen. Dit had hij in Vught ook al een keer gedaan, maar hiervan waren de cipiers in Zoetermeer niet op de hoogte. De deur van buiten openen met hun sleutels lukte zodoende niet. Machteloos moesten de PIW’ers toekijken hoe Johan R. de bejaarde Elbert Geveke gijzelde. Johan R. wilde vluchten en riep om een helikopter, machteloos moesten ze vervolgens toezien hoe Elbert Geveke door Johan R. die vroeger kickbockste werd geschopt en geslagen en uiteindelijk ook gestoken. Binnen een paar minuten zat er al geen beweging meer in het lichaam van Elbert Geveke.
Arrestatieteam
De medewerkers hebben nog geprobeerd om in te grijpen, maar volgens het protocol mag dit niet. Als er een gijzeling plaats vindt moet het personeel zich terug trekken zodat er niet nog meer mensen gegijzeld kunnen worden. Het personeel schakelt intussen de politie in. “Hij was uit zijn cel gekomen met Geveke onder zijn arm en gooide met volle kracht biljartballen tegen de gepantserde ruit aan. Hij eiste een helikopter en wilde zo ontsnappen.” Zelfs de reguliere politie vond het te gevaarlijk om naar binnen te gaan. Pas toen een arrestatieteam flashbombs gooide werd Johan R. overmeesterd.
Voorgeschiedenis
Johan R. heeft bij collega’s twee keer eerder aangegeven te willen ontsnappen. Daar zijn zelfs twee rapporten van gemaakt, maar deze zijn nooit door de leiding van de locatie Zoetermeer afgehandeld. Ook over zijn gewelddadige verleden waren ze niet op de hoogte. Zo wisten ze niet dat hij eerder al was veroordeeld tot zeven jaar cel met TBS. Ook de schreeuw om hulp die door de vader van Johan R. werd gedaan kwam nooit bij de cipiers aan. De vader van Johan R. waarschuwde al meerdere malen voor zijn gewelddadige zoon. Ook wisten ze niet dat hij de stalker was van Chantal Janzen, dit terwijl zijn cel vol hing met foto’s van haar. “Op zijn cel hingen zelfs foto’s van Chantal Janzen. Als we zijn voorgeschiedenis kenden, hadden we daar natuurlijk anders mee kunnen omgaan.”
Eerdere incidenten
Eerder zat Johan R. vast in Scheveningen waar hij iemand het ziekenhuis in sloeg. Ook in Vught was al eerder een incident. Maar ook hiervan waren de cipiers niet op de hoogte. “Hij kwam, voor hij naar het lichtere regime in Zoetermeer ging, uit Amsterdam vandaan. Wij wisten van niets. Pas nu we zijn verleden weten kunnen we stellen: hij had nooit op de minder zware EZV-afdeling mogen zitten.”
Aansprakelijk
Zowel de zoon van Elbert Geveke, Louis Geveke, en de advocaat van de neergeschoten makelaar Frits Lafeber, Sebas Diekstra, stellen de gevangenis van Zoetermeer aansprakelijk voor de dood van Elbert Geveke. Het ontbreken van de informatie over Johan R. noemt de advocate van Louis Geveke ronduit schokkend.
Directie
De directie van de gevangenis in Zoetermeer geeft in een reactie aan de krant toe dat er inderdaad een foto van Chantal Janzen hing in de cel van Johan R. “Foto’s op cel zijn gebruikelijk en de betreffende foto is niet als bijzonder opgevallen.” Verder verwijst de gevangenis naar de psychiater die bepaald of een gedetineerde mag worden overgeplaatst naar een Penitentiair Psychiatrisch Centrum. Ook wordt er gekend dat het gezamenlijk naar de kerk gaan met deze kwetsbare groep minder wenselijk is, en dat dit nu niet meer voorkomt. De twee rapporten die door de directie zijn opgesteld na het dramatische voorval worden niet naar buiten gebracht, omdat deze te maken hebben met de veiligheid in de gevangenis.
Lees ook: Justitie maakte grove fouten bij Zoetermeerse bajesmoord