Rechten gedetineerden ernstig geschonden in Belgische gevangenissen

De staking van de cipiers in de Belgische gevangenissen duurt nu al bijna 3 weken. Ondanks meerdere onderhandelingen tussen minister van justitie Koen Geens met de vakbonden van het gevangenispersoneel is er nog steeds geen akkoord. Ondertussen verslechtert de humanitaire situatie van de gedetineerden en neemt het leger en de federale politie de taken van de cipiers over.

Dwangsommen

De Belgische Staat kreeg al meerdere dwangsommen opgelegd na klachten van gedetineerden over het schenden van hun mensenrechten. Zo oordeelde de rechtbank van eerste aanleg in Marche dat de Belgische Staat een dwangsom van 1.000 euro per dag per eiser moet betalen als de rechten van 17 gedetineerden in de gevangenis van Marche niet worden gewaarborgd. Ook een gedetineerde in Vorst heeft een kortgeding aangespannen tegen de Belgische Staat. De rechtbank van eerste aanleg in Brussel veroordeelde de Belgische Staat hierbij tot een dwangsom van 1.500 euro per dag per inbreuk. De Staat moet er dus voor zorgen dat gedetineerde drie keer per week bezoek kunnen krijgen, elke dag een wandeling van een uur, drie maaltijden per dag op normale tijden (waarvan een warme maaltijd), medische zorg, warm water, schone kleren, gebruik van een douche en bezoek van hun advocaat en de toezichtscommissie.

Dagboek gedetineerde

Tijdens het kortgeding aangespannen door gedetineerden in de gevangenis in Vorst werd het dagboek van een van hen gebruikt als bewijs. Hierin staat beschreven hoe de man al sinds 18 april met 1 paar kousen, 1 broek, 1 hemd, 1 handdoek en 1 onderbroek moet zien te doen. Voor zijn celgenoot zou dit al twee maanden zo zijn. De muizen en ratten zouden alleen maar toenemen doordat vuilnis niet wordt opgeruimd en gedetineerden geen schoonmaakspullen krijgen om hun cel te poetsen. WC-papier ontbreekt en hij moest 12 dagen wachten op medische hulp van een tandarts. Medicatie voor bijvoorbeeld hoofdpijn of tandpijn wordt niet verstrekt. “Om 12 uur naar de tandarts die ik al vele dagen vraag. Op vijf plaatsen in de mond genaaid. Ik heb twee paracetamol gekregen tegen de pijn. De hele dag meer medicijnen gevraagd maar tevergeefs.”

Geen medische zorg

“15 uur 10: we zien ambulanciers rennen, iemand heeft zich opgehangen in zijn cel. We horen mensen in paniek. Mensen worden wanhopig in deze omstandigheden.” Op een dag beschrijft hij dat de hel losbreekt. Gedetineerden beginnen op de deur te bonken en water de gangen in te gooien wat onder de deur naar binnen loopt. “Buiten was weer vuur gesticht.”  “De temperatuur loopt op in de cel, zeker 30 graden. De pollen waaien binnen en de vliegjes zijn massaal terug. Het is om te stikken. Ik ben bloednerveus en het wordt me te veel. Ongedierte komt hier langs alle kanten binnen. Nog steeds dezelfde lakens en kledij.” Niet alleen in Vorst wordt geen medische hulp verstrekt. In Jamioulx lag een van de gedetineerden urenlang bewusteloos op zijn cel bevangen door de hitte alvorens er hulp kwam. In Namen was een van de gevangene drie uur zoek nadat hij zich verstopt had op de wc.

Misstanden

Het Belgische gevangenis regiem ligt al jaren onder vuur. De gebouwen zouden ernstig verouderd zijn en niet goed onderhouden en de gevangenissen zijn overbevolkt. Sinds 2014 is geen enkele gevangenisbewaarder die van baan veranderde of met pensioen ging vervangen. Het personeelsbestand daalde vanaf 2014 tot nu van 8.204 penitentiaire beambten tot 7.000. Ondanks dat Koen Geens reeds heeft toegezegd dat er meer gevangenissen bijkomen, blijven de onderhandelingen spaak lopen. Dit komt onder andere omdat de minister van justitie het personeelsbestand wil verhogen naar het peil van 2015. Dit zou betekenen dat er slechts 305 collega’s bijkomen.

Werkrooster

Ook wil Koen Geens het werkrooster aanpassen zodat het personeelstekort beter opgevangen kan worden. De bewaarders werken nu in drie ploegen (6-14 u., 14-22 u., 22-6) en Geens wil dat veranderen en een maximumaantal personeelsleden concentreren op één rooster (8-16u of 9-17u). Buiten het feit dat de bewaarders dan minder loon krijgen door het verliezen van hun nachtpremies is dit ook nadelig voor de gedetineerden. De activiteiten van de gedetineerden moet zich dan concentreren tussen 09.30 uur en 16.30 uur. Verder zorgt het personeelstekort voor de rest van de tijd voor een verminderde veiligheid.

Nieuw overleg

Alexander Hamels de advocaat van de gedetineerde uit Vorst wiens dagboek is gebruikt in het kort geding heeft aangekondigd dat er nog drie mede-gevangenen een kort geding zullen aanspannen tegen de Belgische Staat. Bovendien zou er nog een ruimere derde klacht in de maak zijn, zo meldt hij aan Het Laatste Nieuws. De minister van justitie Koen Geens gaat dinsdag weer om de tafel met de vakbonden van het gevangenispersoneel in de hoop tot een akkoord te komen.